Tekenbeet
In het kort
- In de natuur geweest? Controleer uzelf en uw kinderen op teken, vooral de oksels, liezen, knieholtes, bilspleet, nek en achter de oren.
- Verwijder teken zo snel mogelijk met een puntig pincet (of tekentang). Maak het wondje daarna schoon met alcohol.
- Bel uw huisarts in deze situaties:
- als het niet lukt de teek te verwijderen
- als de teek misschien langer dan 24 uur in uw huid heeft gezeten
- als na enkele dagen tot weken een verkleuring of rode vlek rond de tekenbeet ontstaat (genaamd erythema migrans, zie onderaan de pagina)
- als u op een andere plek van uw lichaam een verkleuring of rode vlek ontdekt
- als u na dagen tot maanden griepachtige klachten krijgt, gewrichtsklachten, uitstralende pijn of minder kracht
.
Tegen klok in: vrouwtje (grootst), mannetje, larf, nimf (foto rivm)
Een teek is klein (1 tot 3 millimeter), bruinzwart en lijkt op een spinnetje.
.
Hoe herken ik een tekenbeet?
Tekenbeten zijn pijnloos, waardoor u ze niet opmerkt.
Op de plaats van de beet ontstaat vaak binnen 3 dagen een vlekje, zoals bij de meeste insectenbeten:
- bij een lichte huidskleur: een rode of blauwrode vlek
- bij een donkere huidskleur: een gelig of blauwige vlek rond de tekenbeet
Het vlekje wordt meestal niet groter dan 1 of 2 centimeter.
Het verdwijnt weer binnen 1 week.
.
Kan een tekenbeet kwaad?
Sommige teken hebben de Lyme-bacterie bij zich. Bij een tekenbeet kan die bacterie door uw huid naar binnen gaan. U kunt dan de ziekte van Lyme krijgen.
In Nederland is gemiddeld 1 op de 5 teken drager van de Lyme-bacterie. In sommige delen van het land heeft de helft van de teken de bacterie bij zich. In andere delen is er bijna niet een teek met die bacterie.
De kans dat u de ziekte van Lyme krijgt, is klein. Van de 100 mensen met een tekenbeet, krijgen er 2 of 3 de ziekte van Lyme.
Hoe langer een teek in de huid zit, hoe meer kans dat u de bacterie krijgt.
De kans is klein als de teek korter dan 24 uur in uw huid zit.
Teken kunnen ook het TBE-virus (tick-borne-encephalitis-virus) bij zich hebben. Dit virus komt in Nederland bijna niet voor. Het komt meer voor in Scandinavië, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Tsjechië, Slowakije, Rusland en in Centraal-Azië.
Het virus kan een hersenontsteking of een hersenvliesontsteking veroorzaken. Er zijn in Nederland maar een paar mensen die dit virus van een teek hebben gekregen. Waarschijnlijk van een teek op Sallandse Heuvelrug of op de Utrechtse Heuvelrug.
Er zijn meer ziekten die u via teken kunt krijgen. Dit zijn meestal ziekten waar u weinig of niets van merkt. Ze gaan ook vanzelf over.
.
Hoe verwijder ik een teek?
Let op: U mag een vastzittende teek niet met alcohol, olie, nagellak, zeep of andere middelen bewerken of verdoven. Het zou de kans op besmetting kunnen vergroten.
Zo verwijdert u de teek:
- U kunt het best met een puntig pincet de teek zo dicht mogelijk op uw huid vastpakken.
- Houdt de pincet parallel aan de huid en trek de teek voorzichtig, zonder te draaien uit de huid (gebruikt u een speciale tekenpincet, lees dan de gebruiksaanwijzing).
- Als de kop van de teek hierbij afbreekt en in de huid achterblijft is dat niet erg. Het resterende stukje komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. Het kan wel gaan ontsteken.
- Maak na het verwijderen van de teek het wondje schoon met een alcohol (70%) of povidonjood oplossing. Heeft u dat niet, was het dan goed met water en zeep.
- Controleer of u nog meer tekenbeten heeft.
Noteer in uw agenda:
- de datum van de tekenbeet.
- de streek en het land waar u op dat moment was.
- de plek van uw lichaam waar de teek zat. Markeer met een pen de plek op de huid of maak er een foto van.
- Let in de eerste 3 maanden na een tekenbeet goed op of u een vlek ontdekt:
- een rode of blauwrode vlek rond de tekenbeet (bij een lichte huidskleur) of
- een gelig of blauwige vlek rond de tekenbeet (bij een donkere huidskleur);
- zo’n vlek op een andere plek van uw lichaam.
- Neem contact op met uw huisarts als u zo’n vlek ziet.
Lukt het u niet de teek te verwijderen?
Neem dan dezelfde dag nog contact op met uw huisarts of de huisartsenpost.
.
Geen bloedonderzoek na de tekenbeet
Na een tekenbeet bloedonderzoek doen heeft geen zin. De bloedtest kan niet aantonen of de teek u besmet heeft:
- Het kan zijn dat u wél door de teek besmet bent, maar dat dat nog niet in het bloed te zien is.
- En andersom: als onderzoek van het bloed wél een infectie in het bloed opspoort, kan dat van een vroeger doorgemaakte infectie zijn die u al lang overwonnen heeft.
.
Medicijnen na een tekenbeet?
Teek korter dan 24 uur op de huid
Heeft u de teek direct verwijderd, en heeft de teek minder dan 24 uur op de huid gezeten?
Dan is de kans op de ziekte van Lyme klein, kleiner dan 2-3%.
Antibiotica zijn dan niet nodig. Gebruik van antibiotica heeft dan meer nadelen dan voordelen, omdat ze ook bijwerkingen hebben.
- U kunt dan beter afwachten en de komende 3 maanden goed opletten of tekenen van de ziekte van Lyme ontdekt.
Bijvoorbeeld een rode of rood-blauwe vlek rond de tekenbeet of op een andere plek van uw lichaam. Bij een donkere huid kan de vlek er gelig of blauwig uitzien. Zie ook Wanneer contact opnemen.
Ontdekt u tekenen van Lyme? Dan is de ziekte nog goed te behandelen met antibiotica.
Teek langer dan 24 uur op de huid
Denkt u dat de teek al langer dan 24 uur in uw huid heeft gezeten?
Dan kunt u kiezen tussen afwachten of behandelen. Bespreek dit met uw huisarts:
- U kunt afwachten en de komende 3 maanden goed opletten of u tekenen van de ziekte van Lyme ontdekt (zie ook ‘Wanneer contact opnemen’). Die kans is klein: Van de 100 mensen die een tekenbeet hebben, krijgen 2 tot 3 de ziekte van Lyme (2-3 procent). Ontdekt u tekenen van Lyme? Dan kunt u alsnog antibiotica nemen om de ziekte te behandelen.
- Of u kunt binnen 72 uur na verwijderen van de teek 1 keer antibiotica innemen om de ziekte te voorkómen.
De kans dat u dan nog de ziekte van Lyme krijgt is klein. (Later dan 72 uur na verwijderen van de teek helpt deze behandeling niet om de ziekte te voorkómen).
Het voordeel van antibiotica is dat ze de ziekte van Lyme voorkómen.
Het nadeel is dat antibiotica bijwerkingen kunnen geven. Van de 100 mensen die antibiotica nemen, krijgen 30 last van bijwerkingen (30 procent). Mogelijke bijwerkingen van antibiotica zijn misselijkheid, overgeven en diarree of een allergische reactie.
Er bestaat geen prik of inenting (vaccin) om de ziekte van Lyme te voorkómen.
.
Wanneer de huisarts bellen na een tekenbeet?
Bel uw huisarts:
- als het u niet lukt om het lijf van de teek te verwijderen; ga dan dezelfde dag nog naar de praktijk of de huisartsenpost
(als alleen de kop in uw huid blijft zitten, hoeft u niet te bellen)
- als u een teek heeft verwijderd die waarschijnlijk 24 uur of langer in de huid heeft vastgezeten
- na een tekenbeet in het buitenland
Maak een afspraak bij uw huisarts (dit hoeft niet dezelfde dag) als u klachten krijgt die kunnen passen bij de ziekte van Lyme:
- als er binnen enkele dagen tot 3 maanden rond de tekenbeet een rode of blauwrode vlek of ring ontstaat van 5 centimeter of groter; bij een donkere huid kan de vlek er gelig of blauwig uitzien.
Bel uw huisarts dan binnen 1 tot 2 dagen.
- als u ergens op uw lichaam een verkleuring, rode of blauwrode vlek of ring ontdekt die langzaam groter wordt (óók als u géén tekenbeet heeft opgemerkt).
- als u enkele dagen tot maanden na een tekenbeet 1 of meer klachten krijgt zoals:
- een gevoel alsof u griep heeft (koorts, hoofdpijn, spierpijn, moeheid)
- 1 of meer dikke en pijnlijke gewrichten
- uitstralende pijn, tintelingen of minder kracht in uw arm, been of romp
- ineens dubbel zien of een scheef gezicht krijgen
Bron: https://www.thuisarts.nl/tekenbeet/ik-heb-tekenbeet
Voorbeelden van ‘erythema migrans’:
