Wat is er aan de hand?

Recent onderzoek laat een zorgwekkende trend zien: het aantal kinderen en jongeren dat door vapen in het ziekenhuis belandt, neemt toe. Klaplongen, longbloedingen en zelfs intensieve zorgbehandelingen zijn geen uitzonderingen meer.

Zo werden in Nederland al veertien kinderen opgenomen met ernstige gezondheidsklachten door vapen. Een 15-jarige belandde zelfs op de intensive care met een ernstige longbloeding, en een andere tiener kreeg een klaplong door het gebruik van een vape.

Wat deze cijfers nog schokkender maakt, is dat vapen niet alleen schadelijker blijkt dan roken, maar dat er ook steeds vaker illegale vapes in omloop zijn met onbekende, potentieel dodelijke stoffen.

Hoe is het mogelijk dat iets wat ooit werd gepromoot als een minder schadelijk alternatief voor roken, zoveel leed veroorzaakt? Tijd om in de feiten te duiken.

De gevaren van vapen

De aantrekkingskracht van vapen ligt vaak in het hippe imago, de kleurrijke smaken en de perceptie dat het minder schadelijk zou zijn dan roken. Maar wat gebeurt er werkelijk in je lichaam als je een vape gebruikt?

Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat e-sigaretten schadelijke stoffen bevatten zoals nicotine, propyleenglycol, glycerol en aldehyden. Inhalatie van deze stoffen kan leiden tot irritatie en schade aan de luchtwegen, een verhoogde hartslag en zelfs een grotere kans op kanker.

Klaplong en longschade

Vapes kunnen een klaplong veroorzaken doordat chemische stoffen de longweefsels aantasten. Dit kan levenslange schade achterlaten en in ernstige gevallen zelfs dodelijk zijn.

Illegale ingrediënten

Legale vapes bevatten al schadelijke stoffen zoals nicotine, propyleenglycol en glycerine. Maar illegale vapes kunnen nog gevaarlijker zijn en bevatten soms stoffen zoals:

• Aceton en methanol – giftige oplosmiddelen
• Zware metalen (lood, cadmium, nikkel) – die bij inademing organen beschadigen
• Synthetische drugs en onbekende chemicaliën – niet getest of goedgekeurd voor consumptie

Populair onder jongeren

Met smaken als “aardbei” en “mango” richten fabrikanten zich op jongeren. Hierdoor is er een zorgwekkende stijging van het aantal jonge gebruikers. Nicotine is een zeer verslavende stof en kan het zich nog ontwikkelende brein van tieners negatief beïnvloeden.

Vapen gevaarlijker dan roken?

De gedachte dat vapen minder schadelijk zou zijn dan roken wordt steeds vaker ontkracht. Hoewel sigarettenrook teer bevat, bevatten vapes ultrafijne deeltjes zoals zware metalen en chemische stoffen die de longen acuut kunnen beschadigen.

Waarom is vapen zo gevaarlijk?
Hoewel roken ernstige schade aanricht en veel dodelijke ziekten veroorzaakt, ontwikkelt deze schade zich vaak over tientallen jaren. Bij vapen kunnen de gevolgen veel sneller optreden: ernstige longklachten zoals klaplongen en longbloedingen zijn bij sommige jongeren al na enkele maanden gebruik gemeld.

Dit komt doordat vapedampen stoffen bevatten zoals:

• Ultrafijne deeltjes – dringen diep in de longen door
• Vitamine E-acetaat – kan ernstige longaandoeningen veroorzaken
• Acroleïne – giftig voor de luchtwegen

Conclusie
Hoewel vapen wordt gepresenteerd als een minder schadelijk alternatief voor roken, toont onderzoek aan dat de gezondheidsrisico’s aanzienlijk zijn. Het toenemende aantal jongeren met ernstige longklachten, het risico op verslaving en de verspreiding van illegale, potentieel dodelijke vapes maken het noodzakelijk om vapen serieus te nemen als gezondheidsrisico.

Wil je stoppen met vapen of meer weten over de gevolgen? Kijk op Thuisarts.nl of informeer bij je huisarts voor advies.

Bronnen

1. RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)
– Gezondheidsrisico’s van e-sigaretten:
[https://www.rivm.nl/publicaties/gezondheidsrisicos-van-gebruik-van-e-sigaretten](https://www.rivm.nl/publicaties/gezondheidsrisicos-van-gebruik-van-e-sigaretten)
– Schadelijke stoffen in e-sigaretten:
[https://www.rivm.nl/tabak/producten/wat-is-een-e-sigaret](https://www.rivm.nl/tabak/producten/wat-is-een-e-sigaret)

2. Trimbos-instituut
– Elektronische sigaretten en vapes – gezondheidsrisico’s:
[https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/2023/10/AF2113-Elektronische-sigaretten-vapes.pdf](https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/2023/10/AF2113-Elektronische-sigaretten-vapes.pdf)

3. Thuisarts.nl
– Stoppen met roken en vapen:
[https://www.thuisarts.nl/stoppen-met-roken-of-vapen](https://www.thuisarts.nl/stoppen-met-roken-of-vapen)

4. RTL Nieuws
– Jongeren in ziekenhuis na vapen (klaplongen, longbloedingen):
[https://www.rtl.nl/nieuws/artikel/5482768/klaplong-longbloeding-en-opname-intensive-care-nederlandse-kinderen](https://www.rtl.nl/nieuws/artikel/5482768/klaplong-longbloeding-en-opname-intensive-care-nederlandse-kinderen)

5. NOS
– Illegale vapes bevatten onbekende schadelijke stoffen:
[https://nos.nl/artikel/2531123-geen-regels-voor-damp-uit-vapes-totaal-geen-zicht-op-wat-je-binnenkrijgt](https://nos.nl/artikel/2531123-geen-regels-voor-damp-uit-vapes-totaal-geen-zicht-op-wat-je-binnenkrijgt)

6. EenVandaag (AVROTROS)
– Illegale vapes bevatten nicotine gelijk aan 200-400 sigaretten:
[https://eenvandaag.avrotros.nl/item/in-veel-illegale-vapes-zitten-grote-hoeveelheden-nicotine-vergelijkbaar-met-200-tot-400-sigaretten](https://eenvandaag.avrotros.nl/item/in-veel-illegale-vapes-zitten-grote-hoeveelheden-nicotine-vergelijkbaar-met-200-tot-400-sigaretten)

7. BNNVARA – Joop
– Giftige metalen en kankerverwekkende stoffen in vapes:
[https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/bij-jongeren-populaire-vapes-zelfs-nog-giftiger-dan-gedacht](https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/bij-jongeren-populaire-vapes-zelfs-nog-giftiger-dan-gedacht)

8. Radar (AVROTROS)
– Verboden bestrijdingsmiddelen in cannabisvapes:
[https://radar.avrotros.nl/artikel/onderzoek-radar-cannabisvapes-bevatten-verboden-bestrijdingsmiddelen-60906](https://radar.avrotros.nl/artikel/onderzoek-radar-cannabisvapes-bevatten-verboden-bestrijdingsmiddelen-60906)

9. Esigbond.nl
– Onderzoek naar illegale Chinese vapes met schadelijke stoffen:
[https://www.esigbond.nl/2024/05/23/onderzoek-rtl-naar-illegale-vapes-wijst-opnieuw-op-gebrek-aan-handhaving-chinese-e-sigaretten-vol-met-slechte-stoffen](https://www.esigbond.nl/2024/05/23/onderzoek-rtl-naar-illegale-vapes-wijst-opnieuw-op-gebrek-aan-handhaving-chinese-e-sigaretten-vol-met-slechte-stoffen)

Wat is cholesterol?

Cholesterol is een substantie die in bijna elke cel van je lichaam voorkomt en essentieel is voor een goede gezondheid. Het speelt een rol bij de productie van hormonen, de spijsvertering en de productie van vitamine D na blootstelling aan de zon. 20% van ons cholesterol komt vanuit onze voeding en de overige 80% wordt door onze eigen lever gemaakt.

En hoe zit het dan met de LDL-cholesterol? Het zogenaamde ‘slechte’ cholesterol. Belangrijk om te bedenken dat hart- en vaatziekten niet zomaar uit de lucht komen vallen en eigenlijk bijna nooit van 1 factor afhankelijk zijn. Risico factoren zijn roken, hoge bloeddruk, diabetes, stress, hoge suikerwaarden, overgewicht, een gebrek aan beweging en ontstekingen.

Oorzaken te hoog cholesterol

Hart- en vaatziektes zijn de gevolgen van chronische ontstekingen in je bloedvaten. Door deze chronische ontstekingen ontstaan er kleine krasjes en scheurtjes in je bloedvaten. Je bloedvaten worden beschadigd en het is juist de cholesterol dat helpt om deze beschadigingen te repareren. Als cholesterol een beschadiging tegenkomt dan werkt het als een soort plamuur in een muur met een scheurtje. De boel wordt weer dichtgesmeerd. Als er heel veel scheuren ontstaan moet er flink wat geplamuurd worden. Dat noemen we vervetting van de aderen. Maar het vet zelf is dus niet direct het probleem, de scheur is het probleem. Zonder scheurtjes stroomt ons cholesterol zonder problemen door onze aderen. Een hoog cholesterol in ons lichaam ontstaat door het eten van te veel suikers, geraffineerde koolhydraten en transvetten, niet zozeer door het eten van voeding met cholesterol.

Cholesterolwaarden interpreteren

Eigenlijk geven de traditionele cholesterolmetingen; zoals het bepalen van enkel LDL- en HDL-cholesterol, onvoldoende inzicht in het risico op hart- en vaatziekten. Waarom? Dit komt doordat de grootte van de cholesteroldeeltjes ook een belangrijke rol spelen. Kleine LDL-deeltjes (small-dense LDL) zijn veel schadelijker omdat ze sneller oxideren en aderverkalking veroorzaken. Een te hoog LDL alleen zegt dus niet alles.

Ik zal mezelf als voorbeeld gebruiken: Mijn LDL is met 4.14 te hoog. Echter mijn LDL/HDL ratio (de verhouding tussen het ‘goede’ en ‘slechte’ cholesterol) is 2,2. Alles onder de 2.5 is ‘laag risico’ en alles boven de 3,5 is ‘hoog risico’. Maar dan weet ik nog steeds niet of ik grote of kleine LDL-deeltjes in mijn bloed heb. Hoe kom je daarachter? Door de triglyceriden/HDL-ratio te meten.

Volgens de nieuwste wetenschappelijke inzichten (The Triglyceride/High-Density Lipoprotein Cholesterol (TG/HDL-C) Ratio as a Risk Marker for Metabolic Syndrome and Cardiovascular Disease – PubMed) is de triglyceriden/HDL-ratio namelijk een veel betere voorspeller van hart en vaatziekten dan de klassieke LDL/HDL-verhouding. Hoe hoger deze verhouding, hoe indicatiever het is dat je de veel gevaarlijkere kleine/dichte LDL deeltjesgrootte hebt. Idealiter is het het beste om te streven naar een TG:HDL ratio van minder dan 0,87. Een resultaat van 2 of meer wordt in verband gebracht met een aanzienlijk hoger risico op hart en vaatziekten. Kortom; mensen met een “normale” LDL/HDL-verhouding kunnen nog steeds een hoog risico lopen als ze veel kleine LDL-deeltjes hebben, iets wat de triglyceriden/HDL-ratio dus beter weergeeft.

Tips tegen ontstekingen

• Voorkom oxidatie van cholesterol door voldoende vitamine E in te nemen. Vitamine E werkt als een antioxidant en helpt oxidatie van LDL-cholesterol te voorkomen, wat de gezondheid van je bloedvaten beschermt.
• Verbeter de triglyceriden/HDL-ratio door omega-3 vetzuren te consumeren, zoals die in vette vis, en regelmatig te bewegen. Deze gezonde vetten helpen om triglyceriden te verlagen en de verhouding tussen HDL en LDL te verbeteren.
• Vermijd transvetten, omdat ze LDL verhogen en HDL verlagen. Transvetten ontstaan bij het industrieel harden van plantaardige oliën. Je vindt ze vooral in bewerkte voedingsmiddelen, zoals kant-en-klare sauzen, dressings, margarines, zoutjes, koek, snoep, bepaalde toetjes en gebak. Transvetten zijn schadelijk. Bij de omzetting raken ze geoxideerd en beschadigen ze de lichaamscellen. Verzadigde vetten, waar we zo bang voor zijn, hebben géén dubbele binding en kunnen bij verhitting niet in een transvet veranderen.
• Beperk snelle koolhydraten en vervang ze door langzame koolhydraten. Dit helpt om de triglyceridenwaarden in je bloed te verlagen, omdat koolhydraten met een hoge glycemische lading kunnen bijdragen aan hogere triglyceriden.
• Verminder/stop alcoholgebruik, omdat alcohol de triglyceridenwaarden verhoogt. Door minder alcohol te drinken, of het helemaal te vermijden, verbeter je je cholesterolwaarden.
• Zorg voor voldoende vitamines, vooral vitamine B6, B12, foliumzuur en vitamine C. Deze voedingsstoffen zijn belangrijk voor het gezond houden van de bloedvaten en het reguleren van homocysteïne, wat kan bijdragen aan het risico op hart- en vaatziekten.
• Verminder laaggradige ontstekingen door buikvet te verminderen, te stoppen met roken, ongezonde voeding te vermijden en stress te verminderen. Ontstekingen spelen een belangrijke rol bij het verhogen van cholesterolwaarden en het risico op hartziekten.
• Eet voldoende vezels, vooral oplosbare vezels. Deze helpen om cholesterol in de darmen te binden en het lichaam via de ontlasting te verlaten, waardoor LDL-cholesterol wordt verlaagd.
• Voeg intermittent fasting toe aan je routine. Door periodes van vasten af te wisselen met eetvensters, kan je lichaam opgeslagen vetten beter gebruiken, wat de triglyceriden verlaagt en de verhouding met HDL verbetert. Intermittent fasting kan ook insulinegevoeligheid verbeteren en ontstekingen verminderen, wat bijdraagt aan een gezondere cholesterolbalans en een verlaagd risico op hart- en vaatziekten.

Welke vetten zijn slecht?

De mens dacht het beter te kunnen dan de natuur. Hij ging sleutelen en experimenteren met ons voedsel. Roomboter werd kunstboter. Sinds 1913 kunnen we fabrieksmatig plantaardige oliën zoals zonnebloemolie produceren. Hierdoor wordt het als goedkope grondstof in veel eten toegevoegd. En daar zit het probleem. Omega-6 vetzuren stimuleren ontstekingen. Omega-3 vetzuren daarentegen remmen ontsteking. Door de bewerking van onze voeding eten wij veel te veel omega-6 vetzuren Het maatschappelijke gevolg: veel ontstekingen en een toename van westerse welvaartsziekten. Eigenlijk bestaan er geen geen goede of slechte vetten. Er bestaat wel een foute balans tussen de vetzuren. Jouw lichaam heeft alle vetzuren nodig om goed te functioneren. Behalve transvet.

Hoe weet ik welke vetten ik moet eten?

Hieronder een overzicht van welke vetten gezond (groen) en ongezond (rood) zijn.

Onverzadigde vetzuren:

Omega-3 vetzuren: Zeegroenten, groene bladgroenten, chiazaad, lijnzaadolie, vette vis (haring, makreel, zalm, sardientjes), walnoot, pompoenpitolie Omega-6 vetzuren: Noten, zaden, wild vlees, zonnebloemolie, sojaolie, maïsolie, saffloerolie, teunisbloemolie, cashewnoot, pinda, pakjes en zakjes

Omega-9 vetzuren: Olijfolie, sesamzaad, avocado

Verzadigde vetzuren:

Verzadigd vet: roomboter, kokosolie of ghee

Transvet: bewerkte voedingsmiddelen zoals pakjes en zakjes, margarine, halvarine, koek, gebak, chips, gefrituurd voedsel en kant-en-klaarmaaltijden 

Maakt u zich zorgen om u cholesterol of wilt u meer informatie? Vraag het aan uw huisarts.

Bronnen:

1. Nederlandse Hartstichting – Over cholesterol, hart- en vaatziekten en leefstijladviezen.
    https://www.hartstichting.nl

2. Voedingscentrum – Informatie over vetten, cholesterol en gezonde voeding.
   https://www.voedingscentrum.nl

3. RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) – Wetenschappelijke richtlijnen over gezondheid en voeding.
   https://www.rivm.nl

4. NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) – Richtlijnen voor cholesterolwaarden en behandeling.
   https://www.nhg.org

5. European Society of Cardiology (ESC) – Europese richtlijnen over hartgezondheid en cholesterol.
   https://www.escardio.org

6. American Heart Association (AHA) – Internationaal onderzoek naar cholesterol en hart- en vaatziekten.
   https://www.heart.org

Kunstmatige intelligentie is de laatste jaren flink in opmars en wordt in Nederland steeds meer toegepast, ook in bijvoorbeeld ziekenhuizen. Hoe wordt AI nu al gebruikt in de zorg en wat zijn de toepassingen in de toekomst? Tipje van de sluier: er zijn al ‘zorgrobots’ aan het werk.

Burrata is populair! Je ziet overal recepten langskomen met deze Italiaanse kaas die bekend staat om zijn romige textuur en delicate smaak. Op een salade, een pizza of spaghetti, maar hoe (on)gezond is burrata? En wat is het verschil tussen burrata en die andere witte bol, oftewel mozzarella?

Cola, sinas, gingerbeer, tonic, bitter lemon… de keuze uit frisdranken is enorm. Populaire dranken, overal te koop en niet erg duur. Maar wat veel mensen niet beseffen is dat frisdranken best een grote impact kunnen hebben op de gezondheid. Als je op je gezondheid wilt letten, kies je liever voor iets anders dan frisdrank.

Huis van de Buurt het Claverhuis en activiteiencentrum de Piramide zijn ontmoetingsplekken voor mensen uit de wijk. En er is van alles te doen. Je bent welkom voor een bakje koffie of een goed gesprek met een van de DOCK collega’s. Onze jongerenwerkers en sociaal werkers in Amsterdam Centrum staan iedere dag voor je klaar. De jongerenwerkers van DOCK lopen regelmatig ambulante rondes door de wijk. Daarnaast zijn we digitaal goed bereikbaar om het gesprek met je aan te gaan.

Kijk hieronder op de posters voor de verschillende acitiveiten die worden georganiseerd!

https://www.ordz.nl/verwijsafspraken

https://verwijsafspraken.nl/

https://www.helpdehuisartsverzuipt.nl/

We worden momenteel plat gebeld door hoestende en proestende mensen.

Mensen vragen om medicijnen of willen controle van hun longen. Dit is meestal echt niet nodig.

Hoesten komt bijna altijd door een virus, hier helpen geen medicijnen tegen! Ouderwest een beetje honing, salie thee of een dropje om de keel te smeren en uitzieken maar. Het ondersteunen van je immuunsysteem met extra vitD, C en zink/selenium gedurende 1-2 wkn kan de ziekteduur wat verkorten.

Mensen vragen vaak om codeine. dit werd vroeger gegeven als hoestdempend middel. uit onderzoek is echter gebleken dat het niet beter werkt dan een dropje maar wel vervelende bijwerkingen kan geven (moe, suf, moeilijke stoelgang, duizelig)en verslavend is. Daarom geven wij dit liever niet!

Pijn of koorts? Dan kan Paracetamol gebruikt worden. Je mag 4 keer per dag 2 paracetamol van 500mg tegelijk innemen.

Mensen vragen vaak om een ‘kuurtje’. Hiermee wordt antibiotica bedoeld. Antibiotica maakt bacterieen dood. We geven dus alleen een ‘kuurtje’ als we denken aan een bacteriele infectie. De griep komt vaak door een virale infectie en daar werkt antibiotica niet tegen. We kunnen een CRP sneltest (test naar ontsteking in het bloed door middel van vingerprik) doen in de praktijk als we twijvelen of het een bacteriele of virale infectie is.

Heel vaak heeft u dus geen dokter nodig en is het echt, hoe lastig ook, een kwestie van uitzieken. Wij kunnen er niet voor zorgen dat de klachten sneller over gaan.

Wanneer is het wel verstandig om te bellen?

je bent kortademig terwijl je rustig zit/ligt

je hoest bloed op

je hebt een afweerstoornis en/of ernstig astma/copd

je hoest langer dan 6 weken

Onze assistentes vragen alle klachten goed uit. daarna geven ze u advies of er wordt met de dokter overlegd, of u krijgt een afspraak of huisbezoek.

Beterschap allen!